Ο πιο πολύτιμος “Σκαντζόχοιρος” του κόσμου
Ελάχιστες μοτοσυκλέτες σαν αυτή έχουν φτιαχτεί. Η AJS 500 “Porcupine” θεωρείται μια από τις σπανιότερες και ακριβότερες στον κόσμο, αφού μια τέτοια έχει κατακτήσει το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ταχύτητας 500cc του 1949. Κείμενο: Βασίλης Αντζουλάτος
Η AJS 500 “Porcupine” ήταν μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή μοτοσυκλέτα που σχεδιάστηκε αποκλειστικά για αγώνες ταχύτητας. Μια όχι αξιόπιστη, ευαίσθητης ιδιοσυγκρασίας 500άρα που άφηνε τους αναβάτες της συχνά στα κρύα του λουτρού. Όταν τερμάτιζε όμως κέρδιζε, αφού η AJS 500 E90, “Porcupine” δεν ήταν μια καθόλου συνηθισμένη αγωνιστική 500άρα, αλλά αυτή που κέρδισε το πρώτο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ταχύτητας στα 500 κυβικά το 1949.
AJS 500 E90, “Porcupine”, 1949
Σχεδόν εβδομήντα χρόνια μετά η AJS E90 “Porcupine” παραμένει η μόνη μοτοσυκλέτα που έχει κερδίσει Παγκόσμιο τίτλο της μεγάλης κατηγορίας με δικύλινδρο κινητήρα.
Το δικύλινδρο σε σειρά 500cc της AJS προέκυψε σαν εξέλιξη ενός υγρόψυκτου πρωτότυπου, του Sunbeam E90S, που εξελίχθηκε από τους μηχανικούς Vic Webb, με τη βοήθεια του θρυλικού μηχανολόγου-σχεδιαστή Vincent Phil Irving.
Η AJS ήταν ένα ακόμα παράρτημα μιας μεγάλης βρετανικής εταιρίας (AMC), στην οποία ανήκαν κατά καιρούς οι διάσημες εταιρίες Norton, Matchless, Sunbeam κ.α.
AJS 500 E90, “Porcupine”, 1949
Η διάταξη των κυλίνδρων της E90 είχαν κλίση 10 μοίρες πάνω από την οριζόντιο και οι διαστάσεις των κυλίνδρων της ήταν σχεδόν “τετράγωνες” στα 54,0 x 54,5 χιλιοστά. Οι δύο επικεφαλής εκκεντροφόροι έπαιρναν κίνηση από τη δεξιά πλευρά του κινητήρα μέσω πλήθος γραναζιών, για αυτό και εκεί υπήρχε το χαρακτηριστικό μεγάλο καπάκι.
Η μοτοσυκλέτα σχεδιάστηκε καθώς τέλειωνε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος και ήταν σχεδιασμένη να λειτουργεί με υπερτροφοδότηση. Ο δικύλινδρος κινητήρας είχε κυλίνδρους οριζόντια τοποθετημένους για βέλτιστη ψύξη και χαμηλό κέντρο βάρους, αφήνοντας παράλληλα χώρο για τη φτερωτή της υπερτροφοδότησης, που βρισκόταν πάνω από το τετρατάχυτο κιβώτιο ταχυτήτων.
AJS 500 E95, “Porcupine”, 1952
Η AJS ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένη τεχνολογικά για την εποχή της, αλλά οι διοργανωτές των Grand Prix απαγόρευσαν την υπερτροφοδότηση στους αγώνες μοτοσυκλέτας το 1946 – παρότι ήταν δημοφιλής μέθοδος αύξησης της ιπποδύναμης στα τέλη της δεκαετίας του ’30.
Η AJS έχοντας επενδύσει πολύ χρόνο και χρήμα για την εξέλιξη του δικύλινδρου κινητήρα – φτιαγμένου από αλουμίνιο – έβγαλε υποχρεωτικά την υπερτροφοδότηση, βελτίωσε τις κυλινδροκεφαλές για να αυξήσει τη συμπίεση, τοποθέτησε δυο καρμπυρατέρ και μπήκε στους αγώνες.
Παρότι η AJS βάφτισε το μοντέλο με το μάλλον αδιάφορο όνομα “E90”, ο κόσμος του έδωσε το ψευδώνυμο “σκαντζόχοιρος” (Porcupine) λόγω των πυκνών ψυκτρών πάνω στις κυλινδροκεφαλές και στον κορμό των κυλίνδρων. Η πρώτη αγωνιστική έξοδος έγινε στο Isle of Man TT του 1947 και παρά τα διάφορα προβλήματα των μοτοσυκλετών, δυο αναβάτες της εταιρίας κατέκτησαν θέσεις μέσα στην 15άδα.
AJS 500 E95, “Porcupine”, 1952
Οι πρώτες επιτυχίες ήρθαν το ’48, με αποκορύφωμα τα συνολικά 18 ρεκόρ ταχύτητας που πέτυχε η Porcupine στο Montlhèry της Γαλλίας. Η εξέλιξη συνεχίστηκε και η Porcupine είδε την φήμη της να φτάνει στην κορυφή, όταν την πρώτη χρονιά που έγινε Παγκόσμιο Πρωτάθλημα στην ιστορία, το 1949 ο Βρετανός Les Graham κέρδισε τον τίτλο.
Ήταν ο πρώτος και τελευταίος τίτλος της AJS, αλλά και του Graham. Η ιπποδύναμη της AJS 500, E90 “Porcupine” έφτανε τους 40 ίππους και η τελική της τα 160 km/h. Το βάρος δεν ξεπερνούσε τα 178 κιλά.
Η χρονιά του 1949 στο παρθενικό Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ταχύτητας του 1949 ξεκίνησε με τον χειρότερο τρόπο, με τον Graham να προηγείται στον αγώνα του Isle of Man Senior TT σχεδόν για ολόκληρο τον αγώνα, πριν μείνει από ηλεκτρικά η μοτοσυκλέτα του, κάμποσα μέτρα πριν τον τερματισμό και αυτός να την σπρώχνει με τα χέρια, τερματίζοντας 10ος τελικά. Από κει και μετά πάντως άρχισαν να έρχονται οι νίκες και τελικά η κορυφαία παγκόσμια διάκριση.
Η μοτοσυκλέτα αντιμετώπιζε προβλήματα στην τροφοδοσία (καρμπυρατέρ) και στα ηλεκτρικά και η AJS ξεκίνησε το project από την αρχή. Η εταιρία υποχρεώθηκε να την αναθεωρήσει στο σύνολό της την Ε90, δημιουργώντας το 1952 μια ολοκαίνουργια μοτοσυκλέτα που ονόμασε Ε95. Ωστόσο η επιτυχία του πρώτου “Σκαντζόχοιρου” δεν ήρθε ποτέ.
Η AJS κατασκεύασε μόλις τέσσερις “Porcupine” δεύτερης γενιάς (Ε95) από το 1952, μέχρι το 1954, οι οποίες υπάρχουν μέχρι σήμερα, ενώ μόλις μία Ε90 υπάρχει στον κόσμο και βρισκόταν μέχρι πρότινος σε μουσείο.
Οι κύλινδροι του επόμενου μοντέλου, του E95 “Porcupine”, πάλι στα 500 κυβικά, ανασηκώθηκαν προς τα πάνω και έφτασαν στις 45 μοίρες για να βελτιώσουν την ψύξη, ενώ το πλαίσιο ξανασχεδιάστηκε.
Το ντεπόζιτο κατέβασε προς τα κάτω τα πλάγια τμήματά του, για να χαμηλώσει το κέντρο βάρους κι έτσι απέκτησε και τρόμπα βενζίνης.
Το E95 έφτανε τους 55-58 ίππους, αλλά ποτέ δεν κατάφερε να αγγίξει την επιτυχία της Ε90, κι έτσι η AJS αποχώρησε από τα Grand Prix στα τέλη του 1954.
Η τελευταία AJS 500 E95, “Porcupine” που δημοπρατήθηκε πριν από χρόνια από τον διάσημο οίκο δημοπρασιών Bonham’s (απ’ όπου και οι έγχρωμες φωτογραφίες) έφτασε τις 687.000 δολάρια, όταν, τη στιγμή που η εναπομείνασα αγωνιστική Ε90 είναι ανυπολόγιστης αξίας, που φημολογείται ότι φτάνει μερικά εκατομμύρια ευρώ!
Φωτογραφίες: Bonhams
