YAMAHA 1987-’88: Τετρακύλινδρα στους αμμόλοφους του Paris Dakar

Το αφρικανικό όραμα του Jean Claude Olivier

Μπορεί στις μέρες μας το Dakar να έχει εμπορευματοποιηθεί πλήρως, όμως την ύπαρξή του την οφείλει σε μια παρέα οραματιστών και ρομαντικών της περιπέτειας. Δημιουργός του αγώνα θεωρείται ο Γάλλος Thierry Sabin, ωστόσο πολύ σημαντικό ρόλο έχει παίξει και ένας άλλος συμπατριώτης του αναβάτης , ο οποίος ήταν παρών σε όλη την αλυσίδα των γεγονότων που οδήγησαν στην εξέλιξη και την εδραίωση του πιο διάσημου Rally του κόσμου. Ο Jean Claude Olivier, πέραν από ρομαντικός και οραματιστής, ήταν επίσης και αρκετά “τρελός”, ώστε να δημιουργήσει και να συμμετάσχει με τετρακύλινδρες μοτοσυκλέτες στον μαραθώνιο αυτό αγώνα στην έρημο! Κείμενο: Κώστας Γαμβρούλης

H ιστορία ξεκινά αρκετά χρόνια πίσω. O Jean Claude Olivier, παθιασμένος με το enduro, ήταν υπάλληλος της γαλλικής αντιπροσωπείας της Yamaha στην Γαλλία, Sonauto, όταν αντίκρισε για πρώτη φορά το καινούργιο Yamaha XT500, το 1976.

Σε αντίθεση με όλους τους υπόλοιπους παριστάμενους που συμβατικά και αναμενόμενα αναφώνησαν «να μια ωραία ψευδοεντούρο μοτοσυκλέτα», αυτός παρέμεινε σιωπηλός, με τη φαντασία του να καλπάζει σε αμμόλοφους και μέρη μακρινά και εξωτικά.

Ο Oliver, μόλις είχε βρει το κατάλληλο εργαλείο για να πραγματώσει το δικό το όραμα και το μόνο που αρκέστηκε να πει ήταν «ήρθε η ώρα η μοτοσυκλέτα να αποτελέσει ένα όχημα περιπέτειας».

Κανένας δεν κατάλαβε τότε τι εννοούσε ο Olivier, αλλά το 1977 οι σκέψεις του έγιναν πράξη, όταν μαζί με τον Thierry Sabine συμμετείχαν στο Rally της Ακτής του Ελεφαντοστού (Abidjan–Nice Rally) με XT500.

Ήταν αυτός ο αγώνας όπου ο Sabine βγήκε έξω από τους χωματόδρομους και χάθηκε στα υψίπεδα του Νίγηρα, συνειδητοποιώντας ότι η έρημος και η οδήγηση εκτός οριοθετημένης διαδρομής, θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύ καλά στοιχεία για ένα νέο είδος Rally ανταγωνισμού. Οι βάσεις για το Paris – Dakar, μόλις είχαν τεθεί και ο Sabine έγινε ο “πατέρας” του πιο σκληρού στον κόσμο μαραθώνιου αγώνα μοτοσυκλετών και αυτοκινήτων στην έρημο.

Το 1979, η ομάδα της Sonauto με επικεφαλής αναβάτη τον Olivier, συμμετέχει στον πρώτο αγώνα Paris – Dakar. Οι κατηγορίες τότε ήταν μικτές και δεν υπήρχε ξεχωριστή εκκίνηση για τους διάφορους τύπους οχημάτων, ωστόσο οι αναβάτες της ομάδας, Cyril Neveu και Gilles Comte, αφού πρώτα… «κέρασαν» με σκόνη και άμμο τα δεκάδες τετρακίνητα οχήματα της εποχής, κάνουν το 1-2 στη γενική κατάταξη με XT500.

Η ιστορία επαναλαμβάνεται και το 1980, με τον Neveu να παίρνει και πάλι την νίκη και τα XT500 να καταλαμβάνουν τις θέσεις 1-4 της κατάταξης. Από τις 25 συνολικά μοτοσυκλέτες που τερμάτισαν στον αγώνα, οι 11 ήταν Yamaha XT500.

Το 1981, ο αγώνας περνά στο επίσημο ημερολόγιο της FIA και της FIM και γίνεται πλέον πολύ δημοφιλής, προσελκύοντας όπως είναι φυσικό περισσότερους αναβάτες αλλά και κατασκευαστές. Μεταξύ αυτών και την ΒΜW, που αντιλήφθηκε ότι το Paris – Dakar αποτελεί πρόσφορο πεδίο για τη διαφήμιση ενός μοντέλου της το οποίο πολλοί το χαρακτήριζαν “απονενοημένο και ακατανόητο”.

Ο λόγος για το R80 G/S με τον δικύλινδρο boxer, που για τον περισσότερο κόσμο δεν ήταν τίποτα περισσότερο από μια υπερβολή, καταδικασμένη σε εμπορική αποτυχία.

Η νίκη του Hubert Auriol  όμως (ο οποίος μάλιστα απεβίωσε πριν από μερικές μέρες) έκλεισε ερμητικά τα στόματα των αμφισβητιών, ενώ οι λιγοστοί που επέμεναν να το απαξιώνουν, πήραν την απάντηση τους, με την BMW να κατακτά το Paris Dakar το 1983, ξανά με τον Hubert Auriol, ενώ ο Gaston Rahier προσέθεσε άλλες δύο νίκες, το 1984 και το 1985.

Ο Οlivier, ο οποίος πλέον είχε προαχθεί ως γενικός διευθυντής της Yamaha Γαλλίας (!), είχε προφανώς αντιληφθεί ότι ένα από τα πλεονεκτήματα του R80 G/S ήταν η ισχύς του και η ικανότητά του να επιτυγχάνει υψηλές μέσες ωριαίες, αλλά χωρίς να έχει πλήρη υποστήριξη από την εταιρία, δεν μπορούσε εκ των πραγμάτων να εξελίξει τόσο τα XT550 και XT600 ώστε να τα κάνει ανταγωνιστικά.

Ήταν όμως αποφασισμένος για την νίκη και παθιασμένος με τον αγώνα και έτσι το 1985, καταφέρνει μετά από επίμονες διαβουλεύσεις με τα κεντρικά στην Ιαπωνία να κατασκευαστεί ένα μοντέλο ειδικά για το Paris – Dakar με την πλήρη συμμετοχή της Yamaha στη διαδικασία εξέλιξης και προετοιμασίας.

Στη σέλα ενός XT600 Tenere, ο Olivier καταφέρνει να κατακτήσει τη δεύτερη θέση στον αγώνα, με τις θέσεις 3 και 4 να πηγαίνουν επίσης σε αναβάτες της Yamaha. Ωστόσο για μια ακόμα φορά, η BMW τους είχε νικήσει.

Ο Olivier πεισμώνει ακόμη περισσότερο και αφού δεν υπάρχει διαθέσιμο ένα μοτέρ με περίσσεια ισχύος ώστε να «απαντήσει» στο πλεονέκτημα της τελικής ταχύτητας που είχε η BMW, ξεκινά την εξέλιξη ενός παράλληλου project, μιας μοτοσυκλέτας με τετρακύλινδρο κινητήρα από FZ750

Η πρωτότυπη μοτοσυκλέτα, που ονομάστηκε FZT 750 Tenere, είχε προγραμματιστεί να κάνει την παρθενική της εμφάνιση στο Rally de Pharaohs του 1985, με αναβάτη τον Olivier, αλλά κατά την διάρκεια των δοκιμών εντοπίστηκαν προβλήματα στο πλαίσιο, το οποίο ράγιζε στην περιοχή του λαιμού.

Το 1986 η FZT 750 Tenere επέστρεψε βελτιωμένη, με ενισχυμένο πλαίσιο, και στήθηκε στη γραμμής εκκίνησης του Paris – Dakar εκείνης της χρονιάς.

Ο τετρακύλινδρος κινητήρας είχε μια απόδοση της τάξης των 100 ίππων, ανήκουστη εκείνη την εποχή για τον αγώνα, ωστόσο το βάρος ήταν υπερβολικό, στα 300 κιλά (!) κάνοντας τον χειρισμό της μοτοσυκλέτας πολύ δύσκολο , ενώ ουσιαστικά το πλεονέκτημα της μεγαλύτερης ισχύος ακυρωνόταν.

Παρ΄όλα αυτά ο Olivier κατόρθωσε να τερματίσει στη 12^η θέση του αγώνα, με το σημαντικότερο πρόβλημα να αποδεικνύεται τελικά η αδυναμία ανάκτησης της πρόσφυσης, λόγω των χαρακτηριστικών απόδοσης του τετρακύλινδρου κινητήρα.

Το 1987 και με την έλευση ενός νέου ανταγωνιστή, της Honda, που είχε ήδη νικήσει το 1986 με τον Cyril Neveu και την NXR750V, ο Olivier θέλησε να συμμετάσχει εκ νέου με τετρακύλινδρο μοντέλο. Αυτή τη φορά είχε και πάλι στο πλευρό του επισήμως την Yamaha.

Το ΥΖΕ920Τ έφερε υπερκυβισμένο τον τετρακύλινδρο κινητήρα του FZ750, στα 911 κ.εκ., δίνοντας έμφαση στη ροπή χαμηλά και όχι στην απόλυτη δύναμη ψηλά, με την ισχύ να «κρατιέται» στους 85 ίππους.

Ήταν επίσης πιο ελαφρύ, στα 265 κιλά, ενώ είχαν σημειωθεί σημαντικές αλλαγές στο πλαίσιο και στην έδραση του κινητήρα, έτσι ώστε να βελτιωθεί η κατανομή του βάρους και η ευελιξία της μοτοσυκλέτας, ειδικά στις χαμηλές ταχύτητες κίνησης.

Στον αγώνα Paris – Alger –Dakar του 1987, η Yamaha συμμετείχε με δύο YZE920T, (πέραν των τριών μονοκύλινδρων συμμετοχών), με τους Serge Bacou και Jean Claude Olivier στις σέλες τους.

Ο Olivier, μην έχοντας επανέλθει πλήρως από έναν άσχημο τραυματισμό με συντριπτικά κατάγματα στoυς πήχεις των χεριών και το μηριαίο οστό, δυσκολεύτηκε αρκετά στο πολύ απαιτητικό τερέν του αγώνα, που είχε περάσματα μέσα από θαμνώδεις περιοχές, ενώ οι υψίσυχνοι κραδασμοί από το μοτέρ, μούδιαζαν τα άκρα του.

Πέραν αυτών, η μοτοσυκλέτα του παρουσίασε προβλήματα τροφοδοσίας, με τα καρμπιρατέρ στους κυλίνδρους 2 και 4 να υπολειτουργούν. Το γεγονός ότι παρά αυτά τα προβλήματα ο Olivier κατάφερε να τερματίσει στην 11^η θέση του αγώνα, αποτελεί άθλο, δεδομένων των συνθηκών!

Καλύτερη εμφάνιση πέτυχε ο Bacou, που τερμάτισε στην 7^η θέση του αγώνα, έχοντας καθυστερήσει σημαντικά, μετά από μια άσχημη πτώση. Για την ιστορία, τα δύο YZE920T διέπρεψαν όπως ήταν αναμενόμενο στην «ειδική» διαδρομή του αγώνα που διεξήχθη στην «ατελείωτη» αμμώδη παραλία της Μαυριτανίας.

O Bacou πήρε την νίκη και ο Olivier κατατάχθηκε τρίτος, με τα τετρακύλινδρα Yamaha να πλανάρουν πάνω στην ακτή με μέση ωριαία 170+ χλμ/ώρα!

Αυτή ήταν και η τελευταία χρονιά που τετρακύλινδρες μοτοσυκλέτες της Yamaha συμμετείχαν σε αγώνες Rally, τουλάχιστον ως επίσημες ή επίσημα υποστηριζόμενες συμμετοχές.

Η εταιρία καταπιάστηκε με την εξέλιξη ενός νέου μοντέλου, με μονοκύλινδρο υγρόψυκτο και πενταβάλβιδο κινητήρα, που έφερε τον κωδικό OW93 και εμφανίστηκε στον αγώνα του 1988, ως YZE750T.

Η Yamaha θα χρειαζόταν άλλα τρία χρόνια για να επιστρέψει στις επιτυχίες, με τον Stephan Peterhansel να κατακτά το Paris – Dakar του 1991 στη σέλα της YZE750T και στη συνέχεια να χαρίζει άλλες 5 νίκες στην εταιρία (1992,1993, 1995,1997,1998) με το δικύλινδρο σε σειρά μοντέλο YZE 850T.

Ακόμα και σε αυτές τις χρυσές σελίδες της ιστορίας της Yamaha, ο Olivier, αν και αφανής σε σχέση με τους πρωταγωνιστές, έχει παίξει σημαντικό ρόλο, καθότι ο Peterhansel αποτέλεσε δική του επιλογή και επέμενε σθεναρά για την ενσωμάτωσή του στην ομάδα.

Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τι θα γινόταν αν τα τετρακύλινδρα της Yamaha και του Olivier έφερναν τα επιθυμητά αποτελέσματα στο Paris – Dakar. Ίσως η κατηγορία των Adventure / Οn–Off να είχε εξελιχθεί εντελώς διαφορετικά, όμως η ιστορία δεν γράφεται με «εάν», αλλά με πραγματικά γεγονότα.

Και τα γεγονότα δείχνουν ότι όλο και πληθαίνουν οι Adventure και Crossover μοτοσυκλέτες με τετρακύλινδρους κινητήρες στις μέρες μας. Είναι κατά κάποιον τρόπο, μια δικαίωση για τον θρυλικό για την προσφορά του στη μοτοσυκλέτα Jean Claude Olivier, αν και η σκέψη ενός S1000XR, ενός Versys 1000 ή ενός Mulstistrada V4 σε αμμόλοφους, μας προκαλεί μια ανησυχία είναι η αλήθεια.