Mε 200 km/h υπό κλίση, στα σανίδια !
Μεγάλες ταχύτητες, θόρυβος από ανοικτές εξατμίσεις, μπόλικο θέαμα και αίμα. Η “Άγρια Δύση” της Αμερικής, που πέρασε στους αγώνες ταχύτητας μοτοσυκλέτας τη δεκαετία του 1910 και του 1920, είχε όλα τα συστατικά για να μαζεύει πολλές δεκάδες χιλιάδες θεατών οι οποίοι παρακολουθούσαν συγκλονιστικές μάχες σε ξύλινες πίστες με επικλινείς στροφές. Οι θάνατοι αναβατών έρχονταν ο ένας πίσω από τον άλλο και η όλη αγωνιστική φιλοσοφία περικλειόταν στο: “Ο θάνατός σου, η νίκη μου”. Κείμενο: Βασίλης Αντζουλάτος
Να ξεκινήσουμε με μερικές ημερομηνίες και τοποθεσίες για να μπούμε στο νόημα.
Οι Ευρωπαίοι λένε πως ο πρώτος αγώνας στον κόσμο που έγινε ποτέ σε “πίστα”, δηλαδή σε κλειστή διαδρομή, πραγματοποιήθηκε στο Melun, έξω από το Παρίσι, το 1900, ενώ επίσημα καταγράφεται το “Σιρκουί των Αρδενών” το 1902 στο Βέλγιο.
Οι Αμερικανοί από την άλλη ισχυρίζονται ότι στις ΗΠΑ έγινε “ο πρώτος αγώνας στην ιστορία των μηχανοκίνητων σπορ” σε δημόσιους δρόμους το 1895, σε αγώνα αντοχής που ξεκίνησε από το Σικάγο, με συμμετοχές τέσσερα αυτοκίνητα και δυο μοτοσυκλέτες (!), ενώ στο Rhode Island πραγματοποιήθηκε ο πρώτος αγώνας σε χωμάτινη οβάλ πίστα (oval track), δηλαδή σε έναν ιππόδρομο, ένα χρόνο μετά.
Όποιοι κι αν έχουν δίκιο, σημασία έχει να αντιληφθούμε τη χρονική περίοδο που ξεκινούν οι αγώνες στον κόσμο, δηλαδή μεταξύ 1895 και 1902, στην ουσία λίγο καιρό μετά την εμφάνιση των πρώτων μοτοσυκλετών!
Η Ευρώπη ακολουθεί εννέα χρόνια αργότερα (1907) στην κλειστή πίστα των Brooklands στη Βρετανία.
Η πίστα στα Brooklands ήταν φτιαγμένη από τσιμέντο, οι Αμερικανοί την είδαν και ζήλεψαν και δύο χρόνια μετά (1909) έφτιαξαν το γνωστό Indianapolis Motor Speedway, στρωμένο όμως με τα περίφημα τούβλα, απ’ όπου η πίστα πήρε το όνομα που διατηρεί μέχρι σήμερα: Brickyard (“η αυλή με τα τούβλα”).
Λόγω του υψηλού κόστους που απαιτούσε η κατασκευή μιας ασφάλτινης, τσιμεντένιας ή με τούβλα πίστας και με δεδομένο το τεράστιο ενδιαφέρον του κόσμου για αγώνες μοτοσυκλέτας, η δράση σύντομα μεταφέρθηκε στις πίστες Board Track.
Ήταν πίστες που κατασκευάστηκαν φθηνά και γρήγορα με ξύλα, ακολουθώντας την τεχνογνωσία των αντίστοιχων πιστών για ποδήλατα.
Πέραν του ότι μερικές από αυτές είχαν κατασκευαστεί ειδικά για μοτοσυκλέτες, η πλειονότητα των αγώνων γινόταν μέσα σε πίστες ποδηλασίας, γνωστές ως Velodromes. Όταν λοιπόν αναφερόμαστε στο Board Track Racing μιλάμε στην πραγματικότητα για τους αγώνες ταχύτητας της εποχής, το αντίστοιχο των σημερινών MotoGP! Σε αυτό συνηγορούσαν και η δημοφιλία του αθλήματος, αλλά και οι αμοιβές των αγωνιζόμενων όπως θα δούμε παρακάτω.
Οι αγώνες με ποδήλατα σε πίστα ήταν πολύ δημοφιλείς στην αρχή του 20ού αιώνα λόγω της εγγύτητας των θεατών με το θέαμα και των υψηλών ταχυτήτων που επιτυγχάνονταν.
Στους αγώνες αυτούς υπήρχαν και κάποιες ειδικές κατασκευές μοτοσυκλετών που συνόδευαν τα ποδήλατα δίνοντάς τους ρυθμό (τέμπο) και αεροδυναμική κάλυψη και χρησιμοποιούνταν ως μέσον προπόνησης για τους ποδηλάτες, αλλά και στους αγώνες Motor-paced racing.
Σύντομα αυτές οι “μοτοσυκλέτες ποδηλασίας” έγιναν πρωταγωνίστριες. Πολλές από τις πρώτες κατασκευές είχαν φτιαχτεί από μηχανικούς ποδηλάτων και ο Oscar Hedstrom ήταν ένας από αυτούς.
Η εμπλοκή του στην παραπάνω σκηνή τον έκανε στην πραγματικότητα να κατασκευάσει την πρώτη μοτοσυκλέτα της Hendee Manufacturing Company – δηλαδή της Indian!
Excelsior V-2 ειδικά κατασκευασμένη για αγώνες Board Track Racing
Παρόλο που οι οβάλ επικλινείς πίστες της Ανατολικής ακτής των ΗΠΑ ήταν ουκ ολίγες, η Δυτική ακτή ήταν αυτή που ανέβασε το άθλημα στα ουράνια, με πιο γνωστή πίστα αυτήν του Βeverly Hills στην Καλιφόρνια.
Η κατασκευή των πρώτων πιστών Board Track για αγώνες αυτοκινήτου και μοτοσυκλέτας έγινε με την τεχνογνωσία που είχε κατακτηθεί από τα ποδηλατοδρόμια που ήταν λιγότερο ανθεκτικά και εύθραυστα, λόγω του μικρότερου βάρους των ποδηλάτων και των μειωμένων δυνάμεων που εξασκούσαν πάνω στην κατασκευή.
Εργοστασιακή ομάδα της Indian, μετά από ατύχημα συναθλητή τους
Αγωνιστική Indian με πλαίσιο “ποδηλάτου”
To ξύλο ήταν φθηνό και άφθονο, όπως και τα εργατικά χέρια. Με τη βοήθεια ενός μηχανικού, του Jack Prince, οι πίστες Board Track εξαπλώθηκαν σε όλη την Αμερική.
Η πρώτη επικλινής ξύλινη πίστα πλήρους μιλίου (1.609 μέτρων) για αυτοκίνητα και μοτοσυκλέτες κατασκευάστηκε στην Playa del Rey της Καλιφόρνια το 1910 και πολύ σύντομα το παράδειγμα ακολούθησαν καμιά εικοσαριά ακόμα πίστες (μέχρι το 1926).
Οι πίστες διέφεραν σε μήκος και κάλυπταν απόσταση από 1.500 μέτρα μέχρι 3,2 χιλιόμετρα (Oakland, Denver, Buffalo, Cleveland, Detroit).
Ταχύτητες πάνω από 180 km/h επιτυγχάνονταν από τις ειδικά κατασκευασμένες μοτοσυκλέτες που είχαν πλαίσιο τύπου ποδηλάτου φυσικά, λεπτά λάστιχα πάνω σε μεγάλους τροχούς, ενώ συμπλέκτης και φρένα απουσίαζαν.
Οτιδήποτε δεν “συνεργαζόταν στο να αυξάνει την ταχύτητα της μοτοσυκλέτας” και βάραινε το σύνολο, απλά έβγαινε από τη μέση.
Τα χρόνια μεταξύ του 1910 και του 1925 οι αγώνες Board Track Racing είδαν μεγάλες δόξες, αστρονομικά έσοδα για τους διοργανωτές, πολλούς θεατές (από 25 – 80.000!) και βεβαίως… λόγω των μηδαμινών μέτρων ασφαλείας, έφεραν και πολλούς θανάτους αγωνιζόμενων αλλά και θεατών!
Το Βoard Track Racing ήταν και εξαιρετικά επικίνδυνο και τα συνεχή θανατηφόρα ατυχήματα – σε έναν αγώνα είχαν σκοτωθεί δύο αναβάτες και πέντε θεατές! – άρχισαν να μειώνουν τον αρχικό ενθουσιασμό του κοινού.
Το 1913 οι διαμαρτυρίες προς την αρχή του σπορ (F.A.M. τότε) οδηγεί στη δημιουργία του “Εθνικού Πρωταθλήματος Ταχύτητας” που θα γυρίσει την πλάτη στις επικίνδυνες ξύλινες πίστες Board Track για να περάσει στις λιγότερο προσοδοφόρες, αλλά ελαφρώς ασφαλέστερες για τους αγωνιζόμενους χωμάτινες οβάλ πίστες και να δημιουργηθεί έτσι το Dirt Track Racing.
Οι αγώνες στο μεταξύ έχουν εξελίξει για ακόμα μια φορά το είδος. Οι αργές μοτοσυκλέτες των αρχών του αιώνα που ίσα-ίσα έδιναν ρυθμό στα ποδήλατα είχαν γίνει πανάλαφρες ρουκέτες που πετύχαιναν μέση ωριαία 160 km/h (!) σε αγώνες, με πρώτο τον Lee Humiston να κάνει ρεκόρ πάνω σε μια Excelsior, στην Playa del Ray, το 1912.
Lee Humiston Exelcior
Το 1926 είναι η χρονιά που οι αγώνες πάνω σε ξύλινες πίστες γνωρίζουν τη μεγαλύτερη δημοτικότητά τους, αλλά σύντομα θα άρχιζε η αντίστροφη μέτρηση, αφού οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές ήταν πολύ μεγάλες.
Λόγω της φθοράς του ξύλου, κομμάτια ξύλου και σκλήθρες έβγαιναν στην επιφάνεια, προκαλώντας πολλά σκασμένα λάστιχα που με τη σειρά τους έφερναν πτώσεις (οι οποίες λόγω έλλειψης του εξοπλισμού των αναβατών γίνονταν θανατηφόρες).
Σκόνη, λάδια και ξύλα που έσκαγαν τα λάστιχα για τους αγωνιζόμενους στο Board Track Racing
Επίσης πέρα από τη σκόνη της πίστας που έλουζε τους αναβάτες που ακολουθούσαν, οι μοτοσυκλέτες είχαν σύστημα λίπανσης ολικής απώλειας (Total Loss) πετώντας το λάδι που μισο-έκαιγαν πάνω στην πίστα και τους αναβάτες!
Επίσης θυμηθείτε ότι οι μοτοσυκλέτες ήταν ταχύτατες, πανάλαφρες και χωρίς φρένα… ενώ λόγω του ότι η συντήρηση των ξύλινων πιστών ήταν κάτι πολύ δαπανηρό και η διάρκεια ζωής τους έφτανε το πολύ μέχρι τα 3 χρόνια, η κατάσταση χειροτέρευε διαρκώς.
Μετά από τα θανατηφόρα ατυχήματα ο Τύπος της εποχής βαφτίζει ξανά τις πίστες από Motordromes (“Μοτοδρόμια”) σε Murderdromes (από το “murder”-δολοφονία). Το σπορ απαγορεύεται επίσημα το 1932 με τον τελευταίο επίσημο αγώνα να γίνεται στην Altoona της Πενσυλβάνια.
Η απαγόρευση των αγώνων Board Track από την αρχή του σπορ των ΗΠΑ δεν σήμαινε αυτόματα πως οι αγώνες σταμάτησαν, αφού “μη εγκεκριμένοι” αγώνες συνέχισαν να πραγματοποιούνται, αλλά όσοι αγωνιζόμενοι συμμετείχαν κινδύνευαν να χάσουν την άδεια οδήγησής τους.
Παράλληλα, οι εταιρίες μοτοσυκλετών – που ήταν πολλές – σταμάτησαν να κατασκευάζουν αγωνιστικά μοντέλα και οι εργοστασιακές ομάδες τους διαλύθηκαν. Μαζί τους έσβησε σιγά-σιγά και το ενδιαφέρον του κοινού.
Κατασκευή Board Track με θηριώδη κινητήρα (άγνωστης προέλευσης)
Από την άλλη, οι εργοστασιακές αγωνιστικές ομάδες είχαν καταφέρει να πείσουν τον κόσμο για την αξιοπιστία των μοτοσυκλετών τους και οι νίκες τους στις πίστες έπειθαν το κοινό, έφερναν πωλήσεις. “Η νίκη στον αγώνα της Κυριακής, έφερνε πώληση τη Δευτέρα”, όπως έλεγαν.
Λόγω της δημοτικότητας του αθλήματος οι αμοιβές των αναβατών ήταν τεράστιες, αφού οι κορυφαίοι αθλητές υπολογίζεται ότι εισέπρατταν – με σημερινά χρήματα – 400 με 500.000 ευρώ τον χρόνο! Απ’ ό,τι αποδείχθηκε… όχι για πολλά χρόνια.
Κυριολεκτικά “κράνος-σουρωτήρι”. Γίγαντες οι αναβάτες του Board Track Racing
Πολλοί κορυφαίοι αναβάτες εργοστασιακών ομάδων έπεσαν στο βωμό του θεάματος και του κέρδους, μιας και ο εξοπλισμός τους περιοριζόταν στις ψηλές μπότες ιππασίας, δερμάτινο παντελόνι, μια μάλλινη μπλούζα και ένα αστείας προστασίας, δερμάτινο κράνος-καπέλο. Κι οι μοτοσυκλέτες τους δεν αστειεύονταν, αφού πετύχαιναν ταχύτητες που έφταναν τα 180-200 km/h.
Παράλληλα με τη μείωση του ενδιαφέροντος και των απαγορεύσεων των αγώνων σε ξύλινες επικλινείς πίστες, το μεγάλο οικονομικό “Κράχ” της Γουόλ Στριτ του 1929, έκανε την επιβίωση στην Αμερική πιο σημαντική από τη διασκέδαση.
Συγκλονιστική φωτογραφία με τον “γιατρό” να χαμογελάει στο φακό, δίπλα από τον πιθανότατα νεκρό αναβάτη
Το τέλος μιας εποχής για το Board Track Racing είχε έρθει. Οι πίστες καταστράφηκαν και αυτό το είδος αγώνων έγινε παρελθόν. Σώζονται αρκετές φωτογραφίες από αγώνες, ενώ το καταπληκτικό είναι πως μόνον ένα κινηματογραφικό φιλμ έχει διασωθεί, το οποίο έχει και μια ξεχωριστή ιστορία.
Το καρούλι με το πολύτιμο φιλμ βρέθηκε το 1995 στην Πράγα της Τσεχίας κάτω από το στρώμα μιας γιαγιάς, που δεν ήξερε περί τίνος επρόκειτο, απογόνου του ανθρώπου που το τράβηξε πολλά χρόνια πριν. Είχε τραβηχτεί το 1919 από τον Τσέχο αντιπρόσωπο της Indian και όλοι αγνοούσαν την ύπαρξή του. Διορθώθηκε ψηφιακά, τιτλοφορήθηκε Beverly Hills Board Track Racing 1921 και μπορείτε να δείτε στο τέλος του άρθρου.
Η Indian κυρίως, αλλά και η Harley-Davidson έχτισαν τη φήμη τους χρησιμοποιώντας κατά κόρον τους αγώνες Board Track. Για το αμερικάνικο κοινό της ίδιας σχεδόν φήμης έχαιραν τότε και οι Excelsior, Cyclone, Thor, Flying Merkel, Schwinn, κ.α.
Πολύ μεγάλες οι επιτυχίες της Indian στους αγώνες σε ξύλινες πίστες
Για τις εταιρίες που είχαν ξεκινήσει την κατασκευή μοτοσυκλετών στις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, οι αγώνες σε ξύλινες πίστες ήταν η καλύτερη ευκαιρία για να αποδείξουν την ταχύτητα και την αξιοπιστία τους.
Οι δεκάδες θάνατοι αναβατών όμως καθώς και θεατών που τύχαινε να βρεθούν στην τροχιά των ατυχημάτων, έκλεισαν σύντομα το κεφάλαιο αυτών των αγώνων.
Εκτός από την γρήγορη φθορά που είχαν οι ξύλινες πίστες ήταν και ιδιαίτερα εύφλεκτες και καταστρέφονταν ολοσχερώς αν έπιαναν φωτιά
Και να φανταστείτε πως στα μέσα της δεκαετίας του ’20 σε αγώνα 100 χιλιομέτρων μια Indian είχε πετύχει μέση ωριαία 192 km/h!
Υποθέτουμε πως το Board Track Racing πρέπει να έκοβε ανάσες, με τις μοτοσυκλέτες να περνάνε σαν σίφουνες μπροστά από τους θεατές για να σκαρφαλώσουν στις 30, τις 40, ακόμα και τις απίστευτες 60 μοίρες κλίσης πάνω στις ξύλινες, θανατηφόρες πίστες.
