Πρωτιά στους Βέλγους!
Αν και οι περισσότεροι νομίζουν ότι οι πρώτες μοτοσυκλέτες παραγωγής με τετρακύλινδρους εν σειρά κινητήρες εμφανίστηκαν τη δεκαετία του 1960, αυτό αποτελεί ιστορικό λάθος. Η πρώτη τετρακύλινδρη εν σειρά μοτοσυκλέτα εμφανίστηκε στις αρχές του αιώνα από τη βελγική Fabrique Nationale. Κείμενο: Βασίλης Αντζουλάτος
Κατασκευάστηκε από τη βελγική αυτή εταιρία από το 1905 έως το 1923 και ήταν η πρώτη μοτοσυκλέτα με κινητήρα τεσσάρων κυλίνδρων εν σειρά.
Μάλιστα ο κινητήρας ήταν τοποθετημένος στον διαμήκη άξονα και όχι στον εγκάρσιο όπως στις μοντέρνες γιαπωνέζικες (και όχι μόνο).
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι πρώτες μοτοσυκλέτες στον κόσμο δημιουργήθηκαν στα τέλη του 1890 και λίγα μόλις χρόνια μετά είχε εμφανιστεί τετρακύλινδρος κινητήρας!
Η μοτοσυκλέτα φτιαχνόταν από την βελγική κατασκευάστρια όπλων, FN (Fabrique Nationale) στη Λιέγη. Υπήρξαν και άλλα πολλά μοντέλα της FN πριν από την τετρακύλινδρη εν σειρά, επί το πλείστον με έναν κύλινδρο ή με κινητήρες boxer.
Όπως κι άλλες εταιρίες, παραδείγματος χάρη η Husqvarna η Royal Enfield ή η BSA, έτσι και η βελγική La Fabrique Nationale d’Armes de Guerre (“FN”, για συντομία) ξεκίνησε ως κατασκευάστρια όπλων, περνώντας στην παραγωγή μοτοσυκλετών το 1900.
Ο τετρακύλινδρος κινητήρας της FN σχεδιάστηκε από τον μηχανικό Paul Kelecom, ο οποίος είχε επίσης σχεδιάσει νωρίτερα μονοκύλινδρους κινητήρες. Η FN του 1905 είχε τέσσερις κυλίνδρους και κυβισμό μόλις 362cc! Αυτό σήμαινε ότι ο κάθε κύλινδρος είχε χωρητικότητα 90,5 cc.
Ο αερόψυκτος διαμήκης κινητήρας ήταν επιρρεπής σε υπερθέρμανση των πίσω κυλίνδρων κάτι που λύθηκε αργότερα με σωστότερη λίπανση και ψύξη, ενώ χαρακτηριστική ήταν η τελική μετάδοση που γινόταν με άξονα στον πίσω τροχό, καθώς και ένα πρωτόγονο τηλεσκοπικό πιρούνι.
Παρά τον εξαιρετικό κινητήρα, το εξειδικευμένο περιοδικό της εποχής France Automobile κατέτασσε την FN στα “περίεργα-ενδιαφέροντα” κατασκευάσματα της εποχής παρά σε μια πρακτική μοτοσυκλέτα. Η FN όμως ήταν κάτι παραπάνω από ένα πειραματικό μοντέλο και αυτό αποδείχθηκε σε βάθος χρόνου φτάνοντας μέχρι τα 750 κυβικά.
Το ριζοσπαστικο πρώτο μοντέλο του 1905 είχε ένα σωρό ενδιαφέροντα σημεία και χαρακτηριστικά, όπως για παράδειγμα ότι ο κινητήρας λιπαινόταν κατά τη διάρκεια της οδήγησης με αντλία χειρός, μιας και δεν υπήρχε αυτόματη αντλία!
Επίσης οι βαλβίδες εισαγωγής ήταν … ατμοσφαιρικές (!) αφού χρησιμοποιούσαν ατμοσφαιρική πίεση (υποπίεση) για να λειτουργήσουν. Η μοτοσυκλέτα διέθετε μια ισχυρή ανάφλεξη Bosch και ο τετρακύλινδρος κινητήρας των 362 κυβικών εκατοστών παρήγαγε περίπου 3,45 ίππους στις 1.800 rpm, μια πολύ αξιόλογη επίδοση για εκείνη την εποχή.
Το πλαίσιο της FN ήταν ουσιαστικά ένα πλαίσιο ποδηλάτου με σέλα ποδηλάτου επίσης. Χάρη στο ημίδιπλο (άνοιγε σε δυο σωλήνες μπροστά από τον κινητήρα) με μονή ραχοκοκκαλιά ατσάλινο πλαίσιο, η μοτοσυκλέτα ζύγιζε μόνο 75 κιλά! Όσον αφορά τις αναρτήσεις, η μοτοσυκλέτα είχε ένα πιρούνι με βραχίονες μπροστά και δεν διέθετε ανάρτηση πίσω.
Οι τροχοί της FN του 1905 ήταν διαμέτρου 26 ιντσών, ενώ φρένο υπήρχε μόνο στον πίσω τροχό και λειτουργούσε από τα πετάλια.
Η Fabrique Nationale έκανε με την πάροδο του χρόνου βελτιώσεις στην FN του 1905, αφού υπήρξαν πολλές αναβαθμισμένες εκδόσεις κατά τη διάρκεια της παραγωγής των σχεδόν 20 ετών.
Η παραγωγή διήρκεσε από το 1905 μέχρι το 1923, ωστόσο, οι μοτοσυκλέτες FN ήταν μια τεράστια εμπορική επιτυχία αφού η μαζική παραγωγή αυτοκινήτων για το κοινό ξεκίνησε αργότερα (το 1908) κάτι που έκανε τις μοτοσυκλέτες το πρωταρχικό μέσο μηχανοκίνητης προσωπικής μετακίνησης.
Το 1906, ο κυβισμός αυξήθηκε από 362cc σε 410cc, κι έτσι η απόδοση του κινητήρα αυξήθηκε κι αυτή από τους 3,45hp στους 4,5hp.
Το 1908, η FN αποφάσισε να χρησιμοποιήσει ένα κιβώτιο 2 ταχυτήτων με συμπλέκτη, αυξάνοντας τα κυβικά στα 491, που προωθούσαν τη μοτοσυκλέτα μέχρι τα 60 km/h τελικής!
Για την αγορά των ΗΠΑ, το μοντέλο του 1908 κυκλοφόρησε ως “FN Big Four”, με την ισχύ του κινητήρα να αυξάνεται από τους 4,5hp στους 5hp. Επιπλέον, το μέγεθος του πλαισίου μεγάλωσε για την άνεση του χρήστη και οι ζάντες έγιναν φαρδυτερες, ώστε να ταιριάζουν στα αμερικανικά μεγέθη ελαστικών.
Το μοντέλο 1910 ήταν ουσιαστικά ένα μοντέλο 1909 με μεγαλύτερο κινητήρα 498cc, ικανό να παράγει 6hp. Αυτός ο κινητήρας έλαβε αναβαθμισμένο σύστημα λίπανσης και καρμπυρατέρ, ενώ η μοτοσυκλέτα ήδη από το 1909 είχε φρένα ταμπούρα.
Οι μοτοσικλέτες FN έχαιραν παγκόσμιας καταξίωσης μιας και κατείχαν το παγκόσμιο ρεκόρ της ταχύτερης μοτοσυκλέτας παραγωγής στον κόσμο για την περίοδο 1911-1912.
Το 1914, ο κυβισμός αυξήθηκε περαιτέρω στα 748cc (7 ίπποι πλέον). Με τον νέο κινητήρα, η FN αντικατέστησε τις αυτόματες βαλβίδες με μηχανικά ελεγχόμενες και επιπλέον διέθετε κιβώτιο 3 ταχυτήτων.
Το αποτέλεσμα ήταν η μοτοσυκλέτα να ζυγίζει 128 κιλά, “πολλά” σε σχέση με την πρώτη τετρακύλινδρη του 1905, ελάχιστα όμως για μια 750άρα. Από το 1914 έως το 1923 οι τετρακύλινδρες βελγικές μοτοσυκλέτες παρέμειναν ουσιαστικά ίδιες.
Η τετρακύλινδρη FN του 1905 κόστιζε εκείνη την εποχή κοντά στις 5.500 ευρώ με σημερινά χρήματα. Τώρα μια τέτοια μοτοσυκλέτα-αντίκα στοιχίζει από 140.000 μέχρι 220.000 ευρώ περίπου!
Β. Α.
