Η Skoda στους δυο τροχούς
Η Skoda είναι μια από τις γηραιότερες κατασκευάστριες αυτοκινήτων της Ευρώπης και στις μέρες μας αποτελεί μέλος του VAG Group. Ωστόσο η ανάπτυξή της στις απαρχές της ιστορίας της και ο θεμέλιος λίθος για τη γιγάντωση της βασίστηκαν στα δίτροχα και σε μια εταιρία που ονομαζόταν Laurin & Klement. Κείμενο: Κώστας Γαμβρούλης
Το 1894, στην πόλη Mladá Boleslav της τότε Αυστρο-Oυγγαρίας, σημερινής Τσεχίας, ο 26χρονος βιβλιοπώλης και ενθουσιώδης ποδηλάτης Václav Klement, αδυνατούσε να βρει ανταλλακτικά για να επισκευάσει το γερμανικό, Seidel Naumann ποδήλατο του.
Αγανακτισμένος, αποφάσισε με μια χρονοβόρα διαδικασία να αποστείλει το ποδήλατο του στην κατασκευάστρια εταιρία στη Δρέσδη, μαζί με μια γραμμένη στα τσέχικα επιστολή, στη οποία και ζητούσε να γίνουν οι απαραίτητες επισκευές, καθότι δεν υπήρχε υποστήριξη στη χώρα του.
Laurin & Klement A (1900-1901) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Μονοκύλινδρος, Αερόψυκτος Χωρητικότητα: 184 κ.εκ, Απόδοση: 1 ίππος, Τελική Ταχύτητα: 30 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 212 μονάδες
Οι “παππούδες” της Skoda, οι Laurin και Klement
Η απόκριση των Γερμανών ήταν πλήρως απαξιωτική, αφού ζητούσαν από τον Klement να γράψει σε μια γλώσσα που θα κατανοούσαν, ώστε να λάβει μια σοβαρή απάντηση.
Όταν ξεθύμαναν τα –απολύτως δικαιολογημένα- νεύρα του Klement, ο νεαρός συνειδητοποίησε την επιχειρηματική ευκαιρία που παρουσιαζόταν μπροστά του. Αν και δεν είχε καμία απολύτως εμπειρία ως μηχανικός, αποφάσισε να ανοίξει μια επιχείρηση επισκευής ποδηλάτων και σε αυτή του την προσπάθεια, συνεταιρίστηκε με τον σιδηρουργό και επίσης ενθουσιώδη ποδηλάτη, Václav Laurin, από τη γειτονική πόλη Turnov.
Laurin-Klement Slavia Type B -1901
Στις 18 Δεκεμβρίου του 1895, το ποδηλατάδικο Laurin & Klement ανοίγει τις πόρτες του και μέσα σε λίγους μήνες, πέραν από τις επισκευές, οι δύο νεαροί προχωρούν στη σχεδίαση και κατασκευή της δικής τους σειράς ποδηλάτων, με το όνομα Slavia.
Τα ποδήλατα σημειώνουν μεγάλη εμπορική επιτυχία (συνολικά πωλήθηκαν περισσότερες από 4.000 μονάδες) και το 1898 η Laurin & Klement στεγάζεται πλέον σε μεγαλύτερο χώρο και αποκτά χαρακτηριστικά μικρής βιομηχανίας, αναδεικνυόμενη ως η Νο2, βάσει πωλήσεων, κατασκευάστρια ποδηλάτων στην αγορά της Αυστρο-Ουγγαρίας!
Ποδήλατο Slavia
Ανήσυχοι εκ φύσεως οι δύο συνέταιροι δεν επαναπαύονται σε αυτό και αντιλαμβάνονται νωρίς ότι οι κινητήρες εσωτερικής καύσης έχουν μεγάλη δυναμική. Για αυτό τον λόγο, την ίδια κιόλας χρονιά (1898) παραγγέλνουν το γαλλικής κατασκευής Werner «Motocyclette» μοτοποδήλατο, προκειμένου να το μελετήσουν.
Το μοντέλο φέρει μικρού κυβισμού μοτέρ τοποθετημένο στο τιμόνι, με κίνηση στον μπροστινό τροχό, αλλά είναι επικίνδυνο και αναξιόπιστο.
Χωρίς δεύτερη σκέψη λοιπόν, λαμβάνεται η απόφαση να δημιουργήσουν τη δική τους, βελτιωμένη εκδοχή μηχανοκίνητου ποδηλάτου, και σε αυτή τους την προσπάθεια καταλήγουν σε μια «χωροταξική» φιλοσοφία που δεν έχει αλλάξει και πολύ στις μέρες μας.
Το λογότυπο της Laurin & Klement
Το μοτοποδήλατο σχεδιάζεται «γύρω» από τον κινητήρα, ο οποίος τοποθετείται στο κέντρο του ποδηλατικού σκελετού, ώστε να επιτευχθεί χαμηλό κέντρο βάρους και συγκέντρωση των μαζών γύρω από αυτό.
Το πρωτότυπο, το οποίο ονομάστηκε και αυτό Slavia (είχαν θέματα εθνικής ταυτότητας τότε στην Αυστρο-Ουγγαρία) έχει ολοκληρωθεί το 1899 και θεωρείται από πολλούς ως η πρώτη μοτοσυκλέτα που παρουσιάστηκε ποτέ, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά στη δομή της. Το σίγουρο πάντως, και επισήμως καταγεγραμμένο ιστορικά, είναι ότι η Laurin & Klement αποτέλεσε την πρώτη κατασκευάστρια μοτοσυκλετών στην κεντρική Ευρώπη!
Laurin & Klement Β (1900-1902) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Μονοκύλινδρος, Αερόψυκτος,
Χωρητικότητα: 240 κ.εκ., Απόδοση: 2 ίπποι, Τελική Ταχύτητα: 40 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 540 μονάδες
Είμαστε πλέον στο 1900 και η Laurin & Klement απασχολεί ένα εργατικό δυναμικό 32 ανθρώπων, έχοντας αρχίσει την παραγωγή του πρώτου μοντέλου L & K Slavia A. Aυτό φέρει μονοκύλινδρο πλαγιοβάλβιδο κινητήρα 184 κ.εκ. με απόδοση 1 ίππου και δυνατότητα επίτευξης τελικής 30 χλμ./ώρα. Παράλληλα παράγεται και το μοντέλο Slavia B, με μεγαλύτερο κινητήρα 240 κ.εκ.., απόδοση 2 ίππων και τελική 40 χλμ./ώρα.
Πέραν της παραγωγής, η Laurin & Klement δεν άργησε να εμπλακεί και στους αγώνες. Όταν αναφερόμαστε βέβαια σε αγώνες στις αρχές του αιώνα, μην φανταστείτε πίστες και κανονισμούς ασφαλείας, οι καταστάσεις ήταν «άγριες» και πολύ επικίνδυνες.
Για παράδειγμα, το 1901 σε έναν εντελώς απονενοημένο αγώνα 1.196 χιλιομέτρων (!) που ξεκινούσε από το Παρίσι και κατέληγε στο Βερολίνο, αφού πρώτα είχε περάσει από την Ολλανδία, σημειώθηκαν 57 ατυχήματα, με αποτέλεσμα 28 θανάτους και 27 βαρύτατους τραυματισμούς!
Από τους 110 αναβάτες που ξεκίνησαν στην αφετηρία, μόλις 48 κατάφεραν να τερματίσουν και ο πιο γρήγορος, με τεράστια διαφορά, ήταν ο Narcis Podsedníček στη σέλα μιας αγωνιστικής Laurin & Klement Slavia A.
Narcis Podsedníček, νικητής σε διεθνή αγώνα του 1901 με Laurin & Klement Slavia A
Σημειώνεται ότι ο Podsedníček δεν προερχόταν από κάποιο «φυτώριο αναβατών», δεν υπήρχαν τέτοια πράγματα τότε, ήταν απλά ένας κατασκευαστής εργαλείων και αργότερα υπάλληλος της εταιρίας, ο οποίος ανάμεσα στα υπόλοιπα καθήκοντά του, επιλέχθηκε και για να τρέξει στον αγώνα! H επική αυτή νίκη δεν έχει βέβαια καταγραφεί επισήμως, αφού η μοτοσυκλέτα πέρασε τη γραμμή του τερματισμού στις 03:00 το βράδυ, όταν όλοι οι κριτές και οι άνθρωποι της οργάνωσης… είχαν πάει για ύπνο.
Κανένας δεν περίμενε να καλυφθεί η απόσταση τόσο γρήγορα και έτσι ο τερματισμός του Podsedníček καταγράφηκε από έναν αστυνομικό σε βάρδια, κάτι που δεν θεωρήθηκε επίσημο και έγκυρο από τους διοργανωτές. Το έπαθλο απονεμήθηκε σε Γάλλους αναβάτες εποχούμενους σε De Dion – Bouton μοτοσυκλέτες, οι οποίοι τερμάτισαν… αφού είχε για τα καλά ξημερώσει.
Σε κάθε περίπτωση, αυτή ήταν η πρώτη μεγάλης κλίμακας αγωνιστική επιτυχία της Laurin & Klement, έστω και σε ηθικό επίπεδο. Το ουσιαστικό κέρδος, όμως, είναι ότι πολύ σύντομα το όνομα της εταιρίας άρχισε να συνδέεται με την αξιοπιστία των κατασκευών της και αυτό δεν οφείλεται μόνο σε αυτή την ανεπίσημη νίκη.
Η Laurin & Klement συμμετείχε σε πληθώρα αγώνων σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, συνεχίζοντας τις επιτυχίες της.
Ενδεικτικά, το 1903, οι αγωνιστικές Laurin & Klement στήθηκαν σε εκκινήσεις 34 αγώνων και κέρδισαν τους 32 από αυτούς (!) ενώ από τις 88 συμμετοχές, καρό σημαία είδαν 87 μοτοσυκλέτες, δηλαδή σημειώθηκε μόλις μια εγκατάλειψη! Μιλάμε για ασύλληπτα επιτεύγματα, την εποχή που θεωρείτο επιτυχία αν μια μοτοσυκλέτα ξεκινούσε και κατάφερνε απλά να τερματίσει έναν αγώνα.
Αποκορύφωμα της αγωνιστικής δράσης της εταιρίας όμως, αποτελεί η κατάκτηση της πρώτης θέσης στο «Coupe Internationale» της FICM (Fédération Internationale des Clubs Motocyclistes). Ουσιαστικά επρόκειτο για την πρωτόλεια μορφή του παγκοσμίου πρωταθλήματος ταχύτητας και ναι, η FICM, ήταν ο αρχικός πυρήνας της διοργανώτριας αρχής, που μετασχηματίστηκε αργότερα στη γνωστή μας FIM.
Laurin & Klement ΒZ (1902-1904) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Μονοκύλινδρος, Αερόψυκτος, Χωρητικότητα: 331 κ.εκ., Απόδοση: 2,5 ίπποι, Τελική Ταχύτητα: 60 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 690 μονάδες
Στις 29 Ιουνίου του 1905, λοιπόν, στην πόλη Dourdan, νοτιοδυτικά του Παρισιού, αναβάτες από την Γαλλία, την Γερμανία, την Βρετανία και την Αυστρο-Ουγγαρία, έλαβαν θέση στη γραμμή εκκίνησης ενός αγώνα που θα ολοκληρωνόταν με τη συμπλήρωση πέντε γύρων σε μια κυκλική διαδρομή 54 χιλιομέτρων. Κάτι σαν το Isle of Man δηλαδή αλλά πολύ πιο… αρχαϊκό σε σχέση με τις σύγχρονες προσλαμβάνουσες που έχουμε στο μυαλό μας.
Οι Γάλλοι οδηγούσαν Griffon και Peugeot (άλλη μια αυτοκινητοβιομηχανία που ξεκίνησε με ποδήλατα και μοτοσυκλέτες), οι Βρετανοί Ariel, Matchless και AJP και οι Γερμανοί μοντέλα της Progress.
H Laurin & Klement είχε κατέβει με την αγωνιστική έκδοση του μοντέλου CCR , που έφερε V2 κινητήρα 812 κ.εκ., απόδοσης 5 ίππων, με τελική 85 χλμ./ώρα.
Václav Vondřich νίκη στη Γαλλία το 1902
Η ομάδα της Laurin & Klement έχει επίσης κατέβει απόλυτα προετοιμασμένη και αυτό δεν αφορούσε μόνο στα απαραίτητα σε καθαρά αγωνιστικό επίπεδο.
Βλέπετε, οι Γάλλοι θεατές, το έφεραν βαρέως να κερδίσουν αναβάτες άλλων εθνικοτήτων εντός έδρας αγώνα –και μάλιστα πολύ σημαντικό- οπότε σκαρφίζονταν διάφορα τεχνάσματα για να τους κάνουν τη ζωή δύσκολη. Ένα από αυτά, ήταν να πετάνε στη διαδρομή καρφιά. Ναι, δεν διαβάσατε λάθος, είπαμε, οι εποχές ήταν «άγριες»!
Έχοντας πάρει το μάθημά τους λοιπόν από τον αγώνα του 1904,όπου τα κλαταρίσματα πήγαν σύννεφο, οι αναβάτες της Laurin & Klement είχαν εκπαιδευτεί στο να επισκευάζουν ή και να αντικαθιστούν ελαστικά σε ταχύτατο χρόνο και έφεραν στην πλάτη τους ειδικό σακίδιο με όλα τα εργαλεία και τα αναλώσιμα που χρειαζόντουσαν.
Για αυτό τον λόγο, οι οδηγοί František Toman και Václav Vondřich απέκτησαν το παρατσούκλι «οι πλανόδιοι σιδεράδες» από τους θεατές, που εκπλήσσονταν στη θέα δύο αναβατών φορτωμένων με ένα βαρύ σακίδιο από το οποίο εξείχαν λεβιέδες και αλλά μεταλλικά σύνεργα.
Laurin & Klement L (1903-1910) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Μονοκύλινδρος, Αερόψυκτος, Χωρητικότητα: 502 κ.εκ., Απόδοση: 4 ίπποι , Τελική Ταχύτητα: 60 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 965 μονάδες
Το ξεκίνημα για τους οδηγούς της Laurin & Klement δεν ήταν ιδανικό, αφού το υψηλό κέντρο βάρους από το σακίδιο στην πλάτη τους, δημιουργούσε προβλήματα ευστάθειας.
Ωστόσο η δυνατότητα γρήγορης επισκευής των ελαστικών τους αλλά και το γεγονός ότι σταδιακά προσαρμόστηκαν στην οδήγηση με όλο αυτό το βάρος στην πλάτη, είχε ως αποτέλεσμα το «ροκάνισμα» της διαφοράς από τους αντιπάλους τους.
Laurin & Klement 1902
Από τους δύο αναβάτες της L & K, ήταν ο Václav Vondřich αυτός που ανέβασε την απόδοσή του σημαντικά και από τον τρίτο γύρο άρχισε να γράφει τους ταχύτερους χρόνους.
Σύντομα πλασαρίστηκε στη δεύτερη θέση και έβαλε «στο στόχαστρο» τον Γάλλο αναβάτη και νικητή του αγώνα το 1904, Léon Demeester, τον οποίο και πέρασε με άνεση στον τέταρτο γύρο, για να τερματίσει τελικά πρώτος, με σημαντική μάλιστα διαφορά 8 λεπτών, σε συνολικό χρόνο 3:05.15”.
Václav Vondřich, η πρώτη αναγνωρισμένη νίκη της Laurin-Klement σε διεθνή αγώνα, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα
Η νίκη της Laurin & Klement επισφραγίστηκε με τον καλύτερο τρόπο, αφού ο Demeester αποκλείστηκε λόγω παράτυπης αλλαγής τροχού κατά τη διάρκεια του αγώνα και έτσι στη δεύτερη θέση του βάθρου ανέβηκε ο έτερος αναβάτης της εταιρίας, František Toman, που είχε καταφέρει να τερματίσει τρίτος.
Μετά από αυτό το αγωνιστικό επίτευγμα, θα περίμενε κανείς η Laurin & Klement να επενδύσει ακόμη περισσότερο στις μοτοσυκλέτες, αλλά αυτό δεν συνέβη.
Laurin & Klement CCCC (1904-1909) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Τετρακύλινδρος διαμήκης, Αερόψυκτος,
Χωρητικότητα: 735 κ.εκ., Απόδοση: 5 ίπποι , Τελική Ταχύτητα: 75 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 4 μονάδες
Η παραγωγή μηχανοκίνητων δίτροχων συνεχίστηκε για μερικά ακόμα χρόνια, αλλά ήδη από το 1905, το Voiturette A, το πρώτο αυτοκίνητο της εταιρίας, είχε κάνει την εμφάνισή του σημειώνοντας άμεση επιτυχία, αφού συνδύαζε χαμηλή τιμή, αξιοπιστία και επιδόσεις.
Σύντομα ήρθαν οι πρώτες αγωνιστικές επιτυχίες και στα τετράτροχα και μέχρι το 1910, η εταιρία είχε να επιδείξει μια πλήρη γκάμα 11 μοντέλων, μεταξύ αυτών και ελαφρών επαγγελματικών.
Lauren & Klement Voiturette A 1905, το πρώτο αυτοκίνητο της εταιρίας
Το βάρος έπεσε αναπόφευκτα στους τέσσερις τροχούς και το 1910 ήταν η τελευταία χρονιά παραγωγής για τις μοτοσυκλέτες της Laurin & Klement.
To 1925, η εταιρεία αγοράστηκε από τον όμιλο της Skoda, ευρύτερα γνωστό εκείνη την εποχή για την κατασκευή όπλων, πυρομαχικών και μηχανημάτων για τη βαριά βιομηχανία.
Laurin & Klement CCR (1904-1910) – Κινητήρας: Τετράχρονος, Δικύλινδρος V, Αερόψυκτος, Χωρητικότητα: 812 κ.εκ., Απόδοση: 5 ίπποι, Τελική Ταχύτητα: 85 χλμ./ώρα, Παραγωγή: 550 μονάδες
Ήταν, όμως, οι βάσεις που έχει θέσει η Laurin & Klement αυτές πάνω στις οποίες «πάτησε» η Skoda, για να αναπτύξει το τμήμα επιβατικών και επαγγελματικών τετράτροχων, το οποίο ονομάστηκε Skoda Auto, με τη γνωστή σε όλους μας συνέχεια στον χώρο της αυτοκινητοβιομηχανίας.
Μάλιστα στις μέρες μας, οι πολυτελείς εκδόσεις ορισμένων επιβατικών μοντέλων της Skoda , ονομάζονται, τιμής ένεκεν, Laurin & Klement.
Skoda Felicia (1959 – 1964)
To σύγχρονο Skoda Laurin Klement δίπλα στο κλασικό
